سکسکه جنین در رحم یکی از پدیده‌های شگفت‌انگیز و طبیعی دوران بارداری است که اغلب نشان‌دهنده رشد و تکامل سیستم‌های مختلف بدن جنین می‌باشد. این پدیده به دلیل حرکات دیافراگم جنین و تمرین تنفس با مایع آمنیوتیک رخ می‌دهد و معمولاً نشانه سلامت و آمادگی جنین برای زندگی خارج از رحم است.
در این مقاله به بررسی دلایل، نشانه‌ها، خطرات احتمالی و راهکارهای تشخیص و درمان سکسکه جنین پرداخته‌ایم.
دلیل بروز سکسکه جنین
سکسکه جنین در رحم به دلیل حرکات کوچک دیافراگم جنین در هنگام تمرین تنفس اتفاق می‌افتد. زمانی که جنین نفس می‌کشد، مایع آمنیوتیک وارد ریه‌های او می‌شود و سبب انقباض دیافراگم در حال رشد می‌گردد. به این ترتیب جنین دچار سکسه می‌شود. این سکسکه‌ها بخشی طبیعی از رشد جنین می‌باشند و نشان‌دهنده آماده شدن جنین برای تنفس پس از تولد است.
اکثر زنان معمولاً از ابتدای سه‌ماهه سوم بارداری سکسکه‌های جنین را احساس می‌کنند. با این حال، می‌توان سکسکه جنین را در سونوگرافی حتی از سه‌ماهه اول (زمانی که دیافراگم جنین شروع به رشد می‌کند) مشاهده کرد.
علاوه بر تنفس، تمرین مکیدن و خمیازه کشیدن جنین هم می‌توانند موجب سکسکه شوند.
سکسکه جنین نشانه چیست؟
سکسکه جنین به عنوان یکی از مراحل طبیعی رشد، نشان‌دهنده تکامل و فعالیت درست سیستم‌های بدن جنین می‌باشد. به طور کلی این عارضه نشان‌دهنده موارد زیر است:
- تکامل سیستم تنفسی: توانایی دم و بازدم مایع آمنیوتیک و ایجاد سکسکه نشان‌دهنده رشد و عملکرد مناسب دیافراگم است. این فرآیند از حدود هفته ۱۰ بارداری آغاز می‌شود.
- رشد سیستم عصبی: سکسکه جنین نشان‌دهنده فعال شدن عصب کنترل‌کننده دیافراگم است. همچنین، این موضوع عملکرد صحیح مغز و نخاع را تأیید می‌کند. این اتفاق نشان می‌دهد که جنین از نظر عصبی به سطحی از رشد رسیده است که توانایی بقا خارج از رحم را خواهد داشت.
علائم سکسکه جنین در رحم
ضربه‌های ناگهانی و تپش‌دار و تکان خوردن شکم مادر از اولین نشانه‌های سکسکه جنین در رحم است. از آنجایی که این حرکات شبیه انقباضات شکمی هستند، لذا از برخی زنان ممکن است آن را با اسپاسم شکمی اشتباه بگیرند. ریتم سکسکه جنین منظم می‌باشد و در تعداد دفعات بیشتری تکرار می‌شود.
سکسه جنین چگونه احساس می‌شود؟
سکسکه جنین به صورت حرکات سریع، تکراری و ریتمیک احساس می‌شود. این سکسکه در ابتدا ممکن است مانند یک ضربه نرم به نظر برسد، اما با تکرار پشت سر هم خانم‌ها متوجه می‌شوند که این حرکات ریتم خاصی دارند. ریتم این حرکات شبیه سکسکه بزرگسالان است، با این تفاوت که در جنین این سکسکه‌ها به‌جای جریان هوا، به دلیل حرکت مایع آمنیوتیک و انقباض دیافراگم ایجاد می‌شوند.
معمولاً مادر باردار سکسکه جنین را در یک قسمت مشخص از شکم و حدود ۵ تا ۱۰ دقیقه احساس می‌کند.
سکسکه جنین و خطرات احتمالی: چه زمانی باید نگران باشیم؟
سکسکه‌ی جنین پدیده‌ای نسبتاً رایج در دوران بارداری است و بسیاری از مادران آن را به صورت تکان‌های منظم یا ضربه‌های کوچک احساس می‌کنند. با این حال، در برخی موارد نادر، سکسکه‌های مکرر، طولانی‌مدت و غیرعادی ممکن است نشانه‌ای از مشکلات جدی‌تری باشد. در ادامه، مهمترین وضعیت‌های احتمالی که نیاز به بررسی دقیق‌تر دارند را بیان می‌کنیم.
فشردگی یا گره خوردن بند ناف
اگر بند ناف به هر دلیلی فشرده شود یا گره بخورد، جریان خون و اکسیژن به جنین کاهش می‌یابد و این کمبود اکسیژن ممکن است با سکسکه‌های مداوم جنین همراه باشد. فشردگی یا گره خوردن بند ناف نیاز به بررسی فوری دارد و پزشک با انجام سونوگرافی و معاینات تخصصی، علت را بررسی خواهد کرد.
افتادگی بند ناف
در صورتی که بند ناف زودتر از جنین وارد کانال زایمان شود، افتادگی بند ناف اتفاق می‌افتد. این موضوع می‌تواند باعث فشار بر بند ناف و در نتیجه اختلال در اکسیژن‌رسانی شود. سکسکه‌های مکرر و غیرمعمول گاهی از نشانه‌های افتادگی بند ناف است و نیاز به مداخله‌ی فوری پزشکی دارد.
بروز اختلالات در سیستم عصبی جنین
در موارد بسیار نادر، سکسکه‌های مکرر و طولانی جنین ممکن است به مشکلات عصبی یا رشدی در سیستم عصبی او مرتبط باشد. این اختلالات می‌توانند بر عملکرد دیافراگم یا سایر اندام‌های مرتبط تأثیر بگذارند؛ لذا باید با معاینات دقیق عصبی و بررسی‌های تخصصی مانند MRI یا سونوگرافی پیشرفته ارزیابی شوند.
کمبود مایع آمنیوتیک (الیگوهیدرآمنیوس)
کاهش مایع آمنیوتیک نیز می‌تواند فشار بیشتری بر جنین وارد کند و او را تحریک به سکسکه‌های مکرر نماید. سونوگرافی، روشی اصلی برای اندازه‌گیری حجم مایع آمنیوتیک می‌باشد و در صورت تشخیص کمبود، پزشک راهکارهایی مانند افزایش مصرف مایعات توسط مادر یا مداخلات دیگر را پیشنهاد می‌دهد.
عفونت‌های مادر یا جنین
برخی عفونت‌های خاص (ویروسی، باکتریایی یا انگلی) می‌توانند دیافراگم جنین را تحریک کنند و منجر به سکسکه‌های غیرعادی و مکرر شوند. در صورت مشاهده‌ی هرگونه تب، لرز یا علائم عفونت در مادر، ارزیابی سریع پزشکی و انجام آزمایشات لازم در بهترین آزمایشگاه ورامین و مناطق اطراف آن (پاکدشت، قرچک، پیشوا و جوادآباد) جهت اطمینان از صحت سلامت جنین ضروری است.
چه زمانی باید برای سکسکه جنین به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت بروز موارد زیر نیاز به مراجعه به پزشک وجود دارد:
- بروز سکسکه‌های بسیار مکرر و طولانی مدت (بیش از ۴ بار در روز یا چندین دقیقه طولانی)
- تغییر ناگهانی در الگوی سکسکه (به طور ناگهانی شدیدتر، طولانی‌تر یا غیرمعمول شدن سکسکه‌ها)
- کاهش سایر حرکات جنین (این امر می‌تواند نشان‌دهنده مشکلات جدی مانند کمبود اکسیژن یا مایع آمنیوتیک باشد)
- در صورت بروز سکسکه جنین در کنار علائمی مانند درد شدید در شکم، خونریزی یا خروج ناگهانی مایع از رحم
تشخیص و درمان سکسکه جنین
برای ارزیابی وضعیت جنین و بررسی علل احتمالی سکسکه‌های غیرمعمول یا طولانی مدت می‌توان از روش‌های مختلفی استفاده کرد. با استفاده از سونوگرافی داپلر یا سه‌بعدی می‌توان وضعیت بند ناف، موقعیت جفت، حجم مایع آمنیوتیک و رشد کلی جنین را بررسی و ارزیابی کرد. به منظور ثبت ضربان قلب جنین و ارزیابی واکنش آن نسبت به حرکات جنین نیز می‌توان تست NST (تست بدون استرس) را تجویز نمود.
جهت بررسی عفونت‌ها، بیماری‌های مادر و سایر شاخص‌های سلامتی پزشک می‌تواند آزمایش خون یا آزمایش ادرار را تجویز کند. همچنین، پزشک در موارد مشکوک به فشردگی بند ناف یا مشکلات عروقی می‌تواند سطح اکسیژن و جریان خون جفت را ارزیابی نماید.
در مورد درمان سکسکه جنین نیز باید گفت که سکسکه جنین در اغلب موارد نیازی به درمان ندارد و یک پدیده طبیعی است. با این وجود، اگر سکسکه جنین بسیار مکرر، طولانی‌مدت یا غیرمعمول باشد، ممکن است نیاز به بررسی پزشکی وجود داشته باشد. پزشک متخصص در صورت نیاز می‌تواند درمان‌هایی مانند تزریق مایع آمنیوتیک، تجویز داروهای تنظیم‌کننده فشار خون یا داروهای ضدعفونت را انجام دهد. علاوه بر این، برای مدیریت علائم و حفظ سلامت کلی بیمار، ممکن است داروهایی نیز تجویز شود.
در کل سکسکه جنین درمان مستقیمی ندارد و روش‌های درمانی با درمان علت اصلی بروز سکسکه جنین، به کاهش یا رفع سکسکه کمک می‌کنند.
برای درخواست هرگونه مشاوره ژنتیکی تلفنی و نمونه‌گیری در آزمایشگاه جهت انجام آزمایش‌های دوران بارداری، با تلفن 1650 آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک پزشکی پارس لب تماس بگیرید.
آنچه از مقاله «علائم و خطرات سکسکه جنین چیست؟» آموختیم
سکسکه جنین در بیشتر موارد بخشی طبیعی از فرآیند رشد و تکامل او به شمار می‌رود و نشان‌دهنده فعالیت درست و تکامل سیستم‌های تنفسی و عصبی است. با این حال، در صورت بروز سکسکه‌های مکرر، طولانی‌مدت یا همراه با علائم غیرعادی، ممکن است نیاز به بررسی‌های تخصصی پزشکی باشد.
روش‌هایی مانند سونوگرافی داپلر، تست NST و آزمایش‌های خون و ادرار می‌توانند در تشخیص علت اصلی کمک‌کننده باشند. آزمایشات لازم را باید در یک آزمایشگاه مجهز (همانند بهترین آزمایشگاه ورامین و مناطق اطراف آن از جمله پاکدشت، قرچک، پیشوا و جوادآباد) انجام داد تا بتوان نسبت به دقیق بودن نتایج آزمایشات مطمئن بود.
اگرچه درمان مستقیمی برای سکسکه جنین وجود ندارد، اما شناسایی و درمان علت اصلی این پدیده می‌تواند به بهبود شرایط کمک کند.
در نهایت، آگاهی مادران از شرایط طبیعی و غیرطبیعی سکسکه جنین می‌تواند در مدیریت بهتر بارداری و حفظ سلامت جنین و مادر مؤثر باشد.
- منابع:
