سلامت بدن اهمیت بالایی دارد و به عوامل متعددی وابسته است. یکی از مهمترین شاخص‌ها برای ارزیابی وضعیت سلامتی، بررسی خون و اجزای آن است. گلبول‌های قرمز (RBC)، نقشی کلیدی در انتقال اکسیژن به سلول‌های بدن و دفع دی‌اکسید کربن از آنها دارند.
آزمایش RBC یا شمارش گلبول قرمز خون که عموماً به عنوان بخشی از تست شمارش کامل خون (CBC) محسوب می‌شود، اطلاعات ارزشمندی در مورد تعداد گلبول‌های قرمز ارائه می‌دهد. این تست می‌تواند به شناسایی اختلالات و بیماری‌هایی مانند کم‌خونی، پلی‌سیتمی ورا یا مشکلات ریوی کمک کند و گامی مهم در مسیر تشخیص و درمان دقیق باشد.
در این مقاله، به دلایل انجام تست RBC، نحوه انجام آن، تفسیر نتایج و شرایط مرتبط با مقادیر غیرطبیعی گلبول‌های قرمز پرداخته شده است.
آزمایش شمارش گلبول قرمز خون چیست؟
تست شمارش گلبول‌های قرمز (Red Blood Cell Count) تعداد گلبول‌های قرمز (به گلبول قرمز اریتروسیت یا گویچه سرخ نیز می‌گویند) موجود در خون را اندازه‌گیری می‌کند.
این سلول‌ها در مغز استخوان (بافت اسفنجی داخل استخوان‌های بزرگ) ساخته می‌شوند و حاوی پروتئینی به نام هموگلوبین هستند. هموگلوبین اکسیژن را از ریه‌ها به سلول‌های بدن منتقل می‌کند. میزان اکسیژنی که به بافت‌های بدن منتقل می‌شود به تعداد گلبول‌های قرمز و کیفیت عملکرد آنها بستگی دارد.
تست RBC برای کمک به تشخیص بیماری‌های مرتبط با گلبول‌های قرمز، مانند کم‌خونی (شرایطی که بدن گلبول قرمز سالم کافی تولید نمی‌کند) استفاده می‌شود.
دلایل انجام تست RBC یا شمارش گلبول قرمز خون
معمولاً تست شمارش گلبول‌های قرمز به عنوان بخشی از آزمایش شمارش کامل خون (CBC)، که انواع و تعداد سلول‌های خون را بررسی می‌کند، انجام می‌گردد. همچنین، در شرایط زیر نیز ممکن است نیاز به انجام آزمایش شمارش گلبول‌های قرمز خون باشد:
- در صورت استفاده از برخی از روش‌های درمانی مثل شیمی‌درمانی (به دلیل تأثیرگذاری آنها بر روی تعداد سلول‌های خونی)
- برای پایش وضعیت‌های سلامتی (مانند بیماری مزمن کلیه)
- در صورت بروز علائم کمبود تعداد گلبول‌های قرمز یا بالا بودن تعداد آنها
علائم تعداد غیرطبیعی گلبول‌های قرمز خون (کم بودن یا بالا بودن آنها) چیست؟
از جمله علائم کم بودن تعداد اریترویست‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تنگی نفس
- ضعف یا خستگی
- سردرد
- سرگیجه
- آریتمی قلب (مشکل در سرعت یا ریتم ضربان قلب)
- پوست رنگ‌پریده
علائم زیر نیز نشان‌دهنده بالا بودن تعداد گلبول‌های قرمز خون می‌باشند:
- سردرد
- سرگیجه
- مشکلات بینایی
- حساسیت در کف دست‌ها یا کف پا
- خارش پوست (به خصوص پس از حمام کردن)
- اختلالات خواب
با انجام آزمایش RBC در بهترین آزمایشگاه ورامین و حومه آن (پاکدشت، قرچک، پیشوا و جوادآباد) می‌توان به طور دقیق از تعداد گلبول‌های قرمز خود آگاه شد و نسبت به وضعیت سلامتی خود اطمینان یافت.
انجام تست RBC نیاز به آمادگی خاصی دارد؟
به طور کلی برای انجام این آزمایش نیازی به آمادگی خاصی وجود ندارد. یعنی شما می‌توانید بدون نیاز به تغییر در سبک زندگی یا رژیم غذایی روزمره، آزمایش را انجام دهید. ولی اگر داروی خاصی مصرف می‌کنید، چه با نسخه پزشک و چه داروها و مکمل‌های بدون نسخه (OTC) مانند ویتامین‌ها، مکمل‌های گیاهی یا داروهای مسکن، باید حتماً پزشک خود را مطلع کنید. این به این دلیل است که برخی داروها یا مکمل‌ها می‌توانند روی نتایج آزمایش تأثیر بگذارند یا تفسیر آن را دشوار کنند.
نحوه انجام تست RBC
جهت انجام تست شمارش گلبول قرمز خون، ابتدا از ورید بازوی شما نمونه خونی گرفته می‌شود. به همین منظور، محل ورود سوزن در بازوی شما توسط پرسنل آزمایشگاه یا مراکز درمانی ضدعفونی می‌گردد و سپس به آرامی یک سوزن وارد رگ شما می‌شود.
پس از وارد شدن سوزن، مقدار کمی خون در یک لوله آزمایش یا شیشه نمونه‌برداری جمع‌آوری می‌گردد. کل این فرآیند معمولاً کمتر از پنج دقیقه طول می‌کشد.
انجام آزمایش RBC خطری دارد؟ (خطرات ناشی از تست RBC)
انجام تست شمارش گلبول‌های قرمز خطر بسیار کمی دارد. اما مانند همه آزمایش‌های خون، ممکن است با عوارض کمی همچون خونریزی جزئی، کبودی، عفونت و احساس درد یا سوزش در محل تزریق همراه باشد.
انتخاب بهترین آزمایشگاه در ورامین و مناطق اطراف آن (پاکدشت، قرچک، پیشوا و جوادآباد) برای انجام آزمایش RBC و آزمایشات خون، باعث می‌شود که آزمایشات شما به بهترین صورت انجام گردند و شما به نتایج آزمایشگاهی قابل اعتماد دست یابید.
تفسیر آزمایش خون RBC (تفسیر تست شمارش تعداد گلبول‌های قرمز)
برای تفسیر نتایج تست RBC، باید ابتدا محدوده طبیعی RBC را بیان کرد. سطح نرمال تست RBC برای مردان بالغ، زنان بالغ و کودکان به شکل زیر است:
- مردان بالغ:7 تا 6.1 میلیون در هر میکرولیتر (mcL) خون.
- زنان بالغ:2 تا 5.4 میلیون در هر میکرولیتر (mcL) خون.
- کودکان:0 تا 5.5 میلیون در هر میکرولیتر (mcL) خون.
بنابراین، در صورتی که نتایج آزمایش شما پایین‌تر یا بالاتر از حد نرمال است، ممکن است این امر نشان‌دهنده وجود برخی شرایط یا مشکلات سلامتی باشد. در ادامه، در این خصوص توضیحاتی ارائه می‌گردد.
پایین بودن RBC از حد نرمال در تست خون نشانه چیست؟
اگر تعداد گلبول‌های قرمز شما کمتر از محدوده نرمال باشد، این امر می‌تواند به دلایل زیر رخ دهد:
- کم‌خونی (آنمی)
- لوسمی یا سرطان خون (Leukemia)
- نارسایی کلیه
- سوءتغذیه
- بارداری
- خونریزی داخلی یا خارجی
- فقر آهن
- سرطان مغز استخوان
- عوارض برخی داروها مانند داروهای شیمی‌درمانی و کلرامفنیکل
- اختلالات تیروئید
- نارسایی مغز استخوان
بالا بودن RBC از حد نرمال در آزمایش خون نشانه چیست؟
بالا بودن تعداد گلبول‌های قرمز از محدوده نرمال (این حالت اریتروسیتوز نام دارد)، می‌تواند به دلایل زیر باشد:
- بیماری‌های ریوی (مانند آمفیزم یا فیبروز ریوی)
- پلی‌سیتمی ورا (اختلال خونی نادری که باعث تولید بیش از حد گلبول‌های قرمز می‌شود)
- کم‌آبی بدن
- بیماری قلبی
- آپنه خواب
باید به این نکته اشاره کرد بالا بودن تعداد گلبول‌های قرمز (RBC) در آزمایش خون همیشه به معنای بیماری یا اختلال نیست و ممکن است ناشی از شرایط موقتی یا عوامل خارجی باشد. از جمله این شرایط موقتی و عوامل خارجی می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- تغییر ارتفاع: اگر شما از ارتفاعات پایین (مانند سطح دریا) به ارتفاعات بالا (مانند مناطق کوهستانی) بروید، بدن به دلیل کاهش سطح اکسیژن در هوا، شروع به تولید بیشتر گلبول‌های قرمز می‌کند تا اکسیژن بیشتری به بافت‌ها برساند. این تغییر ممکن است در طی چند روز یا چند هفته رخ دهد.
- مصرف برخی داروها: داروهایی همانند جنتامایسین (آنتی‌بیوتیک قوی که برای درمان عفونت‌های شدید خون استفاده می‌شود) و متیل دوپا (دارویی که برای کاهش فشار خون تجویز می‌گردد) می‌توانند باعث افزایش سطح RBC شوند.
نکته: اگر داروهایی مانند این موارد مصرف می‌کنید، حتماً پیش از انجام آزمایش RBC، پزشک خود را مطلع نمایید.
برای درخواست هرگونه مشاوره ژنتیکی تلفنی و نمونه‌گیری در آزمایشگاه جهت انجام آزمایش RBC، با تلفن 1650 آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک پزشکی پارس لب تماس بگیرید.
آنچه از مقاله «آزمایش RBC چیست؟ + تفسیر» آموختیم
آزمایش RBC، یک تست مهم برای بررسی سلامت عمومی و تشخیص بیماری‌های مرتبط با گلبول‌های قرمز است. با بررسی تعداد گلبول‌های قرمز، می‌توان نه تنها به وضعیت اکسیژن‌رسانی بدن پی برد، بلکه اختلالات پنهان و بیماری‌های احتمالی را نیز شناسایی کرد.
نتایج این آزمایش می‌توانند نشان‌دهنده وجود شرایطی همچون کم‌خونی، نارسایی کلیه، بیماری‌های ریوی و یا حتی تأثیر داروهای خاص باشند. تحلیل دقیق نتایج این تست و مشاوره با پزشک متخصص، به شناسایی به موقع بیماری‌ها و آغاز درمان مناسب کمک می‌کند.
شما با انجام تست RBC در یک مرکز معتبر (نظیر بهترین آزمایشگاه در ورامین)، می‌توانید از وضعیت سلامتی خود آگاهی پیدا کنید و در صورت نیاز، درمان‌های مناسب را آغاز نمایید.
به خاطر داشته باشید که بررسی نتایج تنها با تفسیر علمی امکان‌پذیر است و هرگونه اقدام درمانی باید با مشاوره پزشک صورت گیرد. مراقبت دقیق از سلامت خون، نقشی اساسی در حفظ و بهبود کیفیت زندگی دارد.
- منابع:
