سرخک (به انگلیسی: Measles)، یک بیماری عفونی هوابُرد با منشأ ویروسی است که به طور خاص به عنوان یک چالش جدی در نظام سلامت عمومی شناخته می‌شود. این بیماری به دلیل قابلیت انتقال بسیار بالا و عوارض جدی که ممکن است به همراه داشته باشد، توجه ویژه‌ای را می‌طلبد. با وجود پیشرفت‌های چشمگیر در زمینه پزشکی و توسعه واکسن‌ها، سرخک همچنان در برخی مناطق جهان به عنوان یک مشکل بهداشتی باقی مانده است. این بیماری به طور عمده کودکان را تحت تأثیر قرار می‌دهد، هرچند بزرگسالان نیز در معرض خطر ابتلا به آن هستند.
سرخک به راحتی از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود و این انتقال اغلب از طریق قطرات ریز تنفسی هنگام سرفه یا عطسه فرد مبتلا صورت می‌گیرد. این ویژگی به انتقال سریع و گسترده بیماری کمک می‌کند و به همین دلیل، در گذشته سرخک به عنوان یکی از بیماری‌های غیرقابل کنترل شناخته می‌شد. با این حال، با معرفی واکسن‌های مؤثر، میزان شیوع سرخک به طرز قابل توجهی کاهش یافته است. اما هنوز هم، سالانه هزاران مرگ در مناطقی که پوشش واکسیناسیون پایین است، برای مثال در کشورهای آفریقایی، آسیایی و در کشورهای منطقه خاورمیانه به وقوع می‌پیوندد.
علائم سرخک چیست؟
علائم سرخک معمولاً ۱۰ تا 14 روز پس از تماس با فرد مبتلا ظاهر می‌شوند. در روزهای 4 تا 7 پس از تماس با ویروس علائم سرخک شامل موارد زیر است:
- تب
- سرفه
- آبریزش بینی
- قرمزی چشم‌ها
- نقاط سفیدرنگ روی صورت
در مراحل پیشرفته‌تر (روزهای بین 7 تا 18 روز پس از تماس)، راش پوستی قرمز و گسترده‌ای در ناحیه صورت و بالای گردن به وجود می‌آید که در طی 3 روز در سطح بدن گسترش می‌یابد و این راش‌های قرمز رنگ به مدت 5 الی 6 روز در سرتاسر بدن باقی می‌ماند تا اینکه از بین رود. در مواردی که معمولاً به مرگ ختم می‌شود علائم شدیدتری از جمله؛ کوری، اسهال شدید، عفونت گوش به همراه عوارض جانبی ممکن مانند عفونت‌های ثانویه، التهاب ریه و حتی آرتریت دیده می‌شود. به همین دلیل، تشخیص سریع و دقیق این بیماری و ارائه درمان مناسب از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
آیا سرخک درمان دارد؟
به رغم عدم وجود درمان خاص برای سرخک، مدیریت علائم و حمایت‌های پزشکی می‌تواند در کاهش عوارض و بهبود وضعیت بیمار کمک شایانی کند. درمان سرخک عمدتاً حمایتی است، زیرا این بیماری خود به خود بهبود می‌یابد. در حال حاضر هیچ درمان خاصی برای سرخک وجود ندارد، اما می‌توان علائم آن را مدیریت کرد. چند راه برای مدیریت بهتر این بیماری در زیر ذکر شده است:
- داروهای کاهش‌دهنده تب و مسکن‌ها
- حفظ هیدراتاسیون (میزان آب بدن) به ویژه در مواردی که فرد دچار تب بالاست.
- نگه‌داری بیمار در محیطی آرام و دور از نور شدید و صداهای بلند
- دریافت ویتامین A برای بهبود آسیب‌های چشمی
- درمان با آنتی‌بیوتیک در فرد مبتلا با عفونت‌های ثانویه مانند پنومونی و عفونت‌های چشمی.
راه های پیشگیری از سرخک
پیشگیری از سرخک به ویژه از طریق واکسیناسیون انجام می‌شود. اطمینان از دریافت واکسن سرخک در زمان مناسب یکی از مهم‌ترین راه‌های جلوگیری از ابتلا به این بیماری است. علاوه بر واکسیناسیون، رعایت برخی اصول بهداشتی نیز می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به سرخک کمک کند.
شستن مکرر دست‌ها، به خصوص بعد از سرفه یا عطسه و همچنین پرهیز از تماس نزدیک با افراد مبتلا به سرخک از جمله این اقدامات است. اگر فردی در خانواده یا محیط نزدیک شما به سرخک مبتلا شده باشد، بهتر است از تماس نزدیک با او خودداری کنید.
علاوه بر این، افراد باید در مواقع شیوع سرخک در جامعه، از حضور در مکان‌های شلوغ و عمومی خودداری کنند. در نهایت، آگاهی از علائم سرخک و جستجوی درمان فوری در صورت بروز علائم می‌تواند به کاهش عوارض و خطرات این بیماری کمک کند.
با رعایت این نکات و دریافت واکسن به موقع، می‌توان به طور مؤثری از ابتلا به بیماری سرخک جلوگیری کرد و سلامت خود و دیگران را تضمین کرد.
واکسن سرخک
واکسن سرخک یکی از مؤثرترین راه‌های پیشگیری از این بیماری است. کودکان به عنوان بخشی از برنامه واکسیناسیون 2 دُز واکسن سرخک دریافت می‌کنند، دوز اول در 9 الی 12 ماهگی (در کشورهایی که بیماری سرخک رایج‌تر است معمولاً در 9 ماهگی واکسن دریافت می‌کنند) و دوز دوم در 15 الی 18 ماهگی دریافت می‌کنند. واکسن سرخک معمولاً به صورت تنهایی و یا ترکیبی با واکسن‌های اوریون (Mumps) و سرخچه (MMR) تزریق می‌شود. این واکسن به‌طور چشمگیری تعداد موارد ابتلا به سرخک را کاهش داده و در بسیاری از کشورها به عنوان یک واکسن الزامی شناخته می‌شود.
افرادی که به هر دلیلی نتوانسته‌اند واکسن سرخک را دریافت کنند، باید به‌طور ویژه از تماس با افراد مبتلا اجتناب کنند. همچنین، در صورت وجود اپیدمی سرخک در منطقه، ممکن است نیاز به تزریق واکسن تقویتی برای افراد غیر واکسینه وجود داشته باشد.
با بررسی های آزمایشگاه ورامین از آنجایی که سرخک به شدت مسری است، واکسیناسیون نه تنها از فرد محافظت می‌کند، بلکه به ایجاد ایمنی عمومی نیز کمک می‌کند. این ایمنی جمعی به جلوگیری از شیوع گسترده بیماری کمک می‌کند و به حفظ سلامت جامعه کمک می‌کند.
منبع:
