ویروس تنفسی HMPV | با سویه جدید کرونا آشنا شوید

این روزها ممکن است در کنار خبرهای مربوط به سویه‌های جدید ویروس کرونا، نام یک ویروس تنفسی دیگر به نام ویروس متاپنوموویروس انسانی (HMPV) را نیز شنیده باشید.

به تازگی موارد ابتلا به ویروس متاپنوموویروس انسانی (HMPV) در شمال چین افزایش یافته است و این موضوع نگرانی‌هایی را سبب شده است. این افزایش در حالی رخ می‌دهد که پنج سال از شیوع ویروس کووید ۱۹ و بیماری کرونا در چین و تبدیل آن به یک همه‌گیری جهانی می‌گذرد.

در این مقاله، با ویروس ویروس متاپنوموویروس انسانی، علائم و روش‌های پیشگیری از ویروس اچ‌ام‌پی‌وی آشنا می‌شوید.

ویروس متاپنوموویروس انسانی چیست؟

ویروس متاپنوموویروس انسانی (HMPV یا Human Metapneumovirus)، یک ویروس عفونی می‌باشد که اغلب باعث بروز علائمی شبیه به سرماخوردگی می‌شود. این ویروس عمدتاً دستگاه تنفسی فوقانی را درگیر می‌کند و می‌تواند منجر به آبریزش بینی، سرفه و تب شود. با این ‌حال، در برخی موارد، به‌ویژه در افراد آسیب‌پذیر نظیر کودکان خردسال، سالمندان و افرادی با ضعف سیستم ایمنی، عفونت ناشی از HMPV ممکن است شدیدتر باشد و حتی مشکلات جدی‌تری مانند برونشیولیت، برونشیت یا ذات‌الریه را به دنبال داشته باشد.

این ویروس بیشتر در فصل زمستان و اوایل بهار شایع است. همچنین برآورد می‌شود که HMPV عامل ۱۰ تا ۱۲ درصد از عفونت‌های تنفسی در کودکان باشد. اغلب افراد تا پیش از ۵ سالگی دست‌کم یکبار به این ویروس مبتلاء می‌شوند. معمولاً اولین ابتلاء به HMPV شدیدتر می‌باشد، اما در نوبت‌های بعدی بدن ایمنی نسبی پیدا می‌کند. دوره نهفتگی تخمینی این ویروس بین 3 تا 6 روز است.

ویروس اچ‌ام‌پی‌وی (HMPV) ویروس جدیدی نیست. اگرچه این ویروس برای اولین بار در سال 2001 توسط «مراکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها» در ایالات متحده شناسایی شد، اما متخصصین بر این باورند که احتمالاً این ویروس ده‌ها سال قبل از این تاریخ در میان جمعیت در حال گردش بوده است.

آیا HMPV همان ویروس RSV است؟

خیر. ویروس HMPV و ویروس RSV یا ویروس سین‌سیشیال تنفسی (از شایع‌ترین علت عفونت‌های تنفسی در کودکان) هر دو از خانواده پنوومو ویروس‌ها هستند و علائم مشابهی ایجاد می‌کنند، اما تفاوت‌های مهمی دارند:

• RSV: بیشتر در نوزادان زیر ۶ ماه باعث بیماری شدید می‌شود.
• HMPV: شدیدترین حالت ابتلاء معمولاً در سنین ۶ تا ۱۲ ماهگی رخ می‌دهد.

لازم به ذکر است که ویروس متاپنوموویروس انسانی (HMPV) هیچ ارتباطی با ویروس کرونا (SARS-CoV-2) هم ندارد و این دو ویروس از نظر ساختار ژنتیکی، خانواده ویروسی و ویژگی‌های بیولوژیکی متفاوت هستند.

علائم ویروس تنفسی HMPV

علائم HMPV معمولاً شامل موارد زیر است:

• سرفه
• تب
• آبریزش یا گرفتگی بینی
• گلودرد
• خس‌خس سینه
• تنگی نفس (دیس‌پنه)
• راش (ضایعات پوستی در برخی موارد)

نکته: اگر علائمی مانند تب بالای ۴۰ درجه سانتی‌گراد، مشکل در تنفس، تغییر رنگ و کبود شدن پوست، لب یا ناخن‌ها (سیانوز) یا تشدید بیماری‌های زمینه‌ای دارید، سریعاً به بیمارستان یا مراکز درمانی مراجعه کنید.

عوارض ویروس HMPV

اگرچه بسیاری از عفونت‌های ناشی از HMPV خفیف هستند، اما گاهی می‌توانند منجر به عوارض جدی شوند و حتی نیاز به بستری در بیمارستان داشته باشند. برخی از این عوارض عبارت‌اند از:

• برونشیولیت
• برونشیت
• پنومونی (ذات الریه)
• تشدید آسم یا COPD
• عفونت گوش (اوتیت میانی)

علت بروز HMPV

HMPV توسط ویروس کوچکی که برای تکثیر خود از سلول‌های بدن میزبان استفاده می‌کند، ایجاد می‌شود. این ویروس به همان خانواده ویروس‌هایی تعلق دارد که RSV (ویروس سین‌سیشیال تنفسی)، سرخک و آبله‌مرغان را نیز در برمی‌گیرد.

نحوه انتقال ویروس HMPV

ویروس متاپنوموویروس انسانی از طریق تماس مستقیم با فرد مبتلاء یا سطوح و اشیای آلوده منتقل می‌شود. از جمله راه‌های انتقال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سرفه و عطسه
• دست دادن، بغل کردن یا بوسیدن
• لمس اشیایی مانند تلفن، دستگیره در، صفحه‌کلید یا اسباب‌بازی‌ها در صورت آلوده بودن
  

ویروس اچ‌ام‌پی‌وی برای چه کسانی خطرناک‌تر است؟

درست است که همه افراد می‌توانند به HMPV مبتلاء شوند، اما برخی گروه‌ها بیش از دیگران در معرض خطر بیماری شدید قرار دارند:

• کودکان زیر ۵ سال (به‌ویژه نوزادان نارس)
• افراد بالای ۶۵ سال
• افرادی با سیستم ایمنی ضعیف (به علت HIV، سرطان، مصرف داروهای ضعیف‌کننده سیستم ایمنی و غیره)
• افراد مبتلاء به آسم یا COPD

تشخیص ویروس متاپنوموویروس انسانی (HMPV)

پزشکان معمولاً بر اساس علائم و سابقه بیمار تشخیص اولیه را انجام می‌دهد. در صورت نیاز به بررسی دقیق‌تر، از نمونه‌برداری با سواب از بینی یا گلو استفاده می‌شود که در آزمایشگاه تحت بررسی قرار می‌گیرد. همچنین ممکن است در برخی موارد شدید، پزشک برای ارزیابی بهتر ریه‌ها، دستور عکسبرداری از قفسه سینه (X-ray) یا انجام برونکوسکوپی را بدهد.

نکته: معمولاً تنها در صورتی آزمایش برای HMPV انجام می‌شود که بیمار علائم شدیدی داشته باشد. انجام آزمایشات تشخیصی دقیق در بهترین آزمایشگاه ورامین و مناطق اطراف (مانند پاکدشت، قرچک، پیشوا و جوادآباد) می‌تواند به شناسایی صحیح بیماری و تعیین روش درمان مناسب کمک کند.

درمان ویروس اچ‌ام‌پی‌وی

در حال حاضر، داروی ضدویروسی خاصی برای مقابله با HMPV وجود ندارد. اغلب افراد می‌توانند علائم را در خانه مدیریت کنند تا بهبودی حاصل شود. اما در صورتی که علائم شدید باشد، احتمال نیاز به بستری شدن و مراقبت‌های بیمارستانی وجود دارد.

در بیمارستان و مراکز درمانی، اقدامات زیر برای بهبود وضعیت بیمار انجام می‌شوند:

• اکسیژن ‌درمانی: در این روش از ماسک یا لوله بینی برای کمک به تنفس استفاده می‌گردد.
• محلول‌های وریدی (IV fluids): محلول‌های وریدی جهت جبران کم‌آبی و هیدراته شدن بدن از طریق تزریق وریدی به طور مستقیم وارد جریان خون می‌شوند و برای بیمارانی که نمی‌توانند به اندازه کافی مایعات مصرف کنند یا دچار کم‌آبی شدید هستند، استفاده می‌شوند.
• کورتیکواستروئیدها: داروهای مصنوعی که عملکرد کورتیزول را تقلید می‌نمایند و موجب کاهش التهاب و تسکین علائم می‌شوند.

نکته: دوره بیماری در موارد خفیف معمولاً چند روز تا یک هفته طول می‌کشد. در عفونت‌های شدید، طول دوره بهبودی بیشتر است و ممکن است برخی علائم نظیر سرفه، تا مدتی پس از بهبود کلی باقی بمانند.

آیا برای درمان HMPV نیازی به آنتی‌بیوتیک است؟

خیر. از آنجا که HMPV یک ویروس می‌باشد، لذا آنتی‌بیوتیک‌ها در درمان آن مؤثر نخواهند بود (آنتی‌بیوتیک‌ها علیه باکتری‌ها کاربرد دارند). پزشک ممکن است تنها در صورتی‌که عفونت ثانویه باکتریایی رخ دهد (مثلاً در ذات‌الریه)، اقدام به تجویز آنتی‌بیوتیک نماید.

نکته: برای مدیریت علائم خفیف، مصرف مایعات کافی و استفاده از داروهایی نظیر مسکن، ضداحتقان و شربت‌های ضدسرفه می‌تواند سودمند باشد. با این ‌حال، پیش از مصرف هر دارویی برای کودکان، حتماً با پزشک مشورت نمایید.

راه‌های پیشگیری از عفونت ناشی از ویروس HMPV

با رعایت نکات زیر می‌توان خطر ابتلا به این ویروس و همچنین بسیاری از بیماری‌های عفونی دیگر را کاهش داد:

1. شستن مکرر دست‌ها با آب و صابون یا ضدعفونی‌کننده‌های حاوی الکل در صورت نبود آب و صابون.
2. استفاده از آرنج هنگام عطسه یا سرفه برای پوشاندن دهان و بینی (به جای کف دست).
3. خودداری از تماس نزدیک در زمان بیماری خود یا دیگران.
4. استفاده از ماسک در مواقعی که بیمار هستید و ناچار به حضور در جمع می‌باشید.
5. پرهیز از لمس صورت (چشم‌ها، بینی و دهان).
6. عدم اشتراک‌گذاری ظروف غذا (لیوان، قاشق، چنگال و غیره) با دیگران.

برای درخواست هرگونه مشاوره ژنتیکی تلفنی و نمونه‌گیری در آزمایشگاه جهت انجام آزمایش‌ PCR برای تشخیص HMPV، با تلفن 1650 آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک پزشکی پارس لب تماس بگیرید.

آنچه از «ویروس تنفسی HMPV | با سویه جدید کرونا آشنا شوید» آموختیم

ویروس متاپنوموویروس انسانی (HMPV) اگرچه ممکن است علائمی شبیه به یک سرماخوردگی ساده داشته باشد، اما گاهی می‌تواند در گروه‌های آسیب‌پذیر مانند سالمندان، کودکان خردسال و افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، عوارض جدی‌تری ایجاد کند.

با توجه به عدم وجود درمان ضدویروسی اختصاصی، آگاهی از علائم، تشخیص به‌موقع و رعایت توصیه‌های بهداشتی اهمیت ویژه‌ای دارد. شستشوی مکرر دست‌ها، خودداری از تماس نزدیک با افراد مبتلا و استفاده از ماسک در شرایط لازم، می‌تواند گام مهمی در پیشگیری و کنترل این بیماری باشد.

همچنین در صورت بروز علائم شدید یا طولانی‌ مدت، مراجعه به پزشک و انجام آزمایشات تشخیصی دقیق در آزمایشگاهی مجهز (مانند بهترین آزمایشگاه ورامین و حومه اطراف آن از جمله پاکدشت، قرچک، پیشوا و جوادآباد)، نقش مهمی در جلوگیری از پیشرفت بیماری و مدیریت صحیح آن ایفا می‌کند.

با رعایت این اصول، می‌توان گامی اساسی برای حفظ سلامت خود و افراد جامعه برداشت و از شیوع بیشتر عوامل عفونی مانند HMPV جلوگیری نمود.

• منابع:

https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/22443-human-metapneumovirus-hmpv