ورامین، واقع در جنوب شرقی تهران، به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص خود، تحت تأثیر دو اقلیم متضاد قرار دارد: گرم و خشک کویر در جنوب و آلودگی هوای تهران در شمال. این شرایط منجر به ایجاد یک شرایط آب و هوایی منحصر به فرد در منطقه شده که به نوبه خود، بر سلامت ساکنان آن، از جمله مردم ورامین، پاکدشت، قرچک، پیشوا و جوادآباد، تأثیرات قابل توجهی گذاشته است.
فعالیت‌های صنعتی گسترده در تهران و افزایش جمعیت در این کلان‌شهر و همچنین نوسانات دمایی شدید و خشکسالی‌های مکرر ورامین و شهرهای مجاور، به یک چالش جدی در منطقه تبدیل شده است است که همه‌ی این مشکلات بر سلامت روان و کیفیت زندگی مردم تأثیرگذار بوده است.
شناخت تأثیرات شرایط آب و هوا، از جمله دما، آلودگی هوا و تغییرات اقلیمی، برای بهبود سیاست‌های بهداشتی و محیط‌زیستی ضروری است. این مقاله به بررسی تأثیرات آب و هوای منطقه ورامین بر سلامت عمومی مردم پرداخته و پیشنهاداتی برای بهبود وضعیت ارائه می‌دهد.
شرایط آب و هوای ورامین و مناطق اطراف آن
آب و هوای ورامین و شهرهای اطراف آن نظیر پاکدشت، قرچک، پیشوا و جوادآباد به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص و مجاورت با کویر، عمدتاً گرم و خشک است. تابستان‌های بسیار گرم و زمستان‌های معتدل تا سرد از ویژگی‌های بارز ورامین محسوب می‌شود. بر اساس داده‌های ایستگاه هواشناسی ورامین، در سال‌های اخیر شاهد افزایش قابل توجه دمای هوا هستیم به طوری که میانگین دمای سال گذشته در گرم‌ترین ماه‌ها به حدود 40 درجه سلسیوس و در سردترین ماه‌ها به حدود 3 درجه سلسیوس رسید. این شرایط اقلیمی نامساعد، مشکلات عدیده‌ای همچون گرمازدگی، تشدید بیماری‌های قلبی و تنفسی را برای ساکنان منطقه به همراه دارد.
علاوه بر دما، کمبود رطوبت و بارندگی نیز از دیگر ویژگی‌های آب و هوای ورامین است. با وجود جنگل‌های استوایی و زمین‌های کشاورزی، میزان رطوبت هوا به شدت پایین است که بر کیفیت هوای تنفسی تأثیر منفی می‌گذارد. اگرچه این جنگل‌ها نقش مهمی در تعدیل دمای هوا و افزایش رطوبت نسبی ایفا می‌کنند، اما گسترش شهرنشینی و فعالیت‌های صنعتی تهران در سال‌های اخیر، این تأثیرات مثبت را تحت الشعاع قرار داده است.
آلودگی هوای ورامین و سلامت عمومی
آلودگی هوا عبارت است از آلودگی محیط داخلی یا خارجی توسط هر عامل شیمیایی، فیزیکی یا بیولوژیکی مانند ذرات معلق جامد (گرد و غبار) یا مایع (مه یا بخار)، گازهای سمی (دود، گاز) و ترکیبات آلی فرار (فرمالدئید، بنزن) در جو زمین که غلظت آنها به اندازه‌ای باشد که بر سلامت انسان، محیط زیست و اقلیم تأثیر منفی بگذارد، بوجود می‌آید. اصلی‌ترین آلاینده‌هایی که باعث ایجاد مشکلات سلامتی در شهرهای نزدیک تهران، مانند ورامین، می‌شوند عبارتند از:
- ذرات معلق (PM)
- مونوکسید کربن (CO)
- ازن (O3)
- دی اکسید نیتروژن (NO2)
- دی اکسید گوگرد (SO2)
منابع اصلی آلودگی هوا شامل موارد زیر می‌باشد:
- فعالیت‌های صنعتی
- حمل و نقل
- نیروگاه‌ها
- احتراق سوخت‌های فسیلی و منابع طبیعی مانند آتش‌سوزی جنگل‌ها
اصلی‌ترین راه ورود آلاینده‌های هوا به بدن از طریق دستگاه تنفسی است. استنشاق این آلاینده‌ها منجر به مشکلات سلامتی مختلقی می‌شوند که عبارتند از:
- التهاب: آلاینده‌ها با تحریک سیستم ایمنی بدن، واکنش‌های التهابی را در دستگاه تنفسی و سایر اندام‌ها برمی‌انگیزند. التهاب مزمن یکی از عوامل اصلی بسیاری از بیماری‌ها از جمله بیماری‌های قلبی عروقی، ریوی و سرطان است.
- استرس اکسیداتیو: آلاینده‌ها با افزایش تولید رادیکال‌های آزاد در بدن، به سلول‌ها آسیب رسانده و فرآیند پیری را تسریع می‌کنند. این پدیده به عنوان استرس اکسیداتیو شناخته می‌شود و با طیف وسیعی از بیماری‌ها مرتبط است.
- ضعف سیستم ایمنی: آلودگی هوا می‌تواند سیستم ایمنی بدن را تضعیف کرده و فرد را در برابر عفونت‌ها آسیب‌پذیرتر کند.
- آسیب به DNA: برخی از آلاینده‌ها قادرند به DNA سلول‌ها آسیب رسانده و خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهند.
- بیماری‌های قلبی عروقی: آلاینده‌های هوا با افزایش خطر بیماری‌های قلبی عروقی مانند حمله قلبی، نارسایی قلبی و آریتمی قلبی مرتبط هستند.
- بیماری‌های ریوی: بیماری‌های تنفسی مانند آسم، برونشیت مزمن، آمفیزم و سرطان ریه از جمله عواقب مهم استنشاق هوای آلوده هستند.
- سرطان‌ها: علاوه بر سرطان ریه، آلودگی هوا با افزایش خطر ابتلا به سرطان‌های دیگر مانند سرطان مثانه و خون نیز مرتبط است.
- اختلالات عصبی و شناختی: شواهد نشان می‌دهند که قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های عصبی مانند آلزایمر و پارکینسون و همچنین اختلالات شناختی را افزایش دهد.
- پیامدهای نامطلوب بارداری: وزن کم‌تر از حد معمول نوزاد، زیر 2500 گرم.
شاخص آلودگی هوای ورامین و اثرات آن بر سلامت
شاخص آلودگی هوا در ورامین و شهرهای اطراف آن (پاکدشت، قرچک، پیشوا و جوادآباد) در سال‌های اخیر افزایش یافته است. وجود کارخانه‌ها، صنایع مختلف و افزایش تعداد خودروها از دلایل اصلی این آلودگی هستند. آلودگی هوا، به‌ویژه در فصول سرد سال، می‌تواند به بروز بیماری‌های تنفسی مانند آسم و برونشیت کمک کند. این وضعیت به ویژه برای کودکان و سالمندان بسیار خطرناک است.
مقایسه آلودگی هوای ورامین با پاکدشت، قرچک، پیشوا و جوادآباد
مناطق اطراف ورامین مانند پاکدشت، قرچک، پیشوا و جوادآباد نیز از آلودگی هوا رنج می‌برند، اما به دلیل تفاوت در تراکم جمعیت و میزان صنایع موجود، شدت آلودگی در این مناطق متفاوت است. پاکدشت به دلیل وجود تعداد بیشتری از صنایع سنگین، سطح آلودگی بالاتری نسبت به سایر مناطق دارد.
تأثیرات تغییرات آب و هوا بر سلامت مردم ورامین
ورامین با توجه به موقعیت جغرافیایی و تغییرات اقلیمی اخیر، به یکی از مناطق با خطر بالای مواجهه با گرمای شدید تبدیل شده است. آب و هوای گرم و خشک ورامین می‌تواند منجر به عواقب جدی برای سلامت فردی شود.
در زیر به چند مورد از این مشکلات سلامتی و همچنین گروه‌های آسیب پذیر در ورامین اشاره شده است:
تأثیرات مخرب گرمای شدید بر ورامین:
- تشدید بیماری‌های مزمن: بیماری‌های قلبی عروقی، دیابت، آسم و بیماری‌های تنفسی.
- انتشار بیماری‌های عفونی: به دلیل شرایط محیطی مناسب برای رشد برخی باکتری‌ها و ویروس‌ها.
- کاهش کیفیت هوا: افزایش غلظت آلاینده‌ها در هوای گرم.
گروه‌های آسیب‌پذیر در ورامین:
- سالمندان: به دلیل کاهش توانایی تنظیم دمای بدن.
- کودکان: به دلیل سطح فعالیت بالاتر و وابستگی به بزرگسالان برای مراقبت.
- افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن: به دلیل ضعف سیستم ایمنی بدن.
اقدامات لازم برای بهبود وضعیت در شرایط آب و هوایی ورامین
برای مقابله با آلودگی هوا و تغییرات آب و هوایی و کاهش تأثیرات منفی آن بر سلامت، می‌توان اقداماتی مختلفی برای هر از یک بخش‌ها در نظر گرفت. همچنین آموزش مردم در زمینه‌های مرتبط با بهبود کیفیت هوا و اهمیت حفظ محیط زیست نیز می‌تواند نقش موثری در کاهش آلودگی داشته باشد.
در زیر به چندتا از این اقدامات مهم و کاربردی در مواجه با گرما اشاره شده است:
- اجتناب از گرما: در ساعات گرم روز، از بیرون رفتن و فعالیت‌های سنگین خودداری کنید. در سایه بمانید.
- خنک کردن محل زندگی
- هیدراتاسیون: بسته به وزن بدن حداقل روزی 8 لیوان به طور منظم آب بنوشید.
- مراقبت از افراد آسیب‌پذیر: کودکان، سالمندان و زنان باردار.
و همچنین برای مقابله با آلودگی هوا موارد زیر قابل توجه است:
- از مصرف دخانیات و مواد محرک خودداری کنید
- فعالیت فیزیکی را کاهش دهید
- از ماسک استفاده کنید
- در خانه بمانید.
آنچه از مقاله «تاثیر آب و هوای ورامین تهران بر آینده سلامت مردم منطقه (ورامین، پاکدشت، قرچک، پیشوا و جوادآباد)» آموختیم
ورامین تهران، با موقعیت جغرافیایی خاص خود، تحت تأثیر ترکیبی از گرمای شدید، خشکسالی و آلودگی هوای ناشی از فعالیت‌های صنعتی و شهری قرار دارد. این شرایط اقلیمی نامناسب، به ویژه در ترکیب با آلودگی هوا، سلامت ساکنان منطقه را به شدت تحت تأثیر قرار داده است. افزایش دمای هوا، کمبود رطوبت، و آلودگی ناشی از ذرات معلق و گازهای سمی، منجر به بروز بیماری‌های تنفسی، قلبی عروقی و سایر مشکلات سلامتی شده است. گروه‌های آسیب‌پذیر مانند کودکان، سالمندان و افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن، بیشترین تأثیر را از این شرایط می‌پذیرند. برای بهبود وضعیت، اقدامات مختلفی از جمله کاهش آلودگی صنایع، افزایش فضای سبز، ارتقای حمل و نقل عمومی، و آگاهی‌بخشی به مردم ضروری است. همچنین، تدوین برنامه‌های جامع برای مدیریت بحران‌های ناشی از گرمای شدید و آلودگی هوا، از جمله تأمین آب آشامیدنی سالم و ایجاد سیستم‌های هشدار زودهنگام، می‌تواند به کاهش اثرات سوء این شرایط بر سلامت مردم ورامین کمک کند.
منبع:
https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/climate-change-heat-and-health
