آزمایش D-dimer چیست؟

آزمایش D-dimer جهت بررسی سطح پروتئین فیبرین D-dimer انجام می‌شود. این پروتئین زمانی تولید می‌شود که بدن به طور فعال لخته‌های خون را تخریب می‌کند. معمولاً مقدار D-dimer در خون بسیار پایین یا غیرقابل تشخیص است؛ اما اگر لخته‌های خون قابل توجهی در بدن تشکیل شوند و تجزیه شوند، سطح D-dimer افزایش می‌یابد.

این تست برای کمک به تشخیص یا رد احتمال اختلالات انعقاد خون مانند ترومبوز ورید عمقی (DVT)، آمبولی ریه (PE) و سایر مشکلات انعقادی مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین، این آزمایش در نظارت بر اثربخشی درمان بیماری‌هایی مانند انعقاد داخلی عروقی منتشره (DIC) نیز نقش دارد.

هدف از انجام آزمایش D-dimer چیست؟ (کاربرد تست D-dimer)

آزمایش D-dimer یک آزمایش خون است که میزان پروتئینی به نام «فیبرین D-dimer» را اندازه‌گیری می‌کند. فیبرین D-dimer، زمانی در بدن شما تولید می‌گردد که فیبرین (پروتئینی که بخش اصلی لخته خون است) به طور فعال در قسمت‌هایی از سیستم عروقی تخریب شود.

D-dimer معمولاً در بدن قابل تشخیص نیست یا تنها در سطوح بسیار پایین قابل تشخیص است؛ مگر اینکه بدن شما در حال تشکیل و تجزیه لخته‌های خونی قابل توجهی باشد.

نتیجه مثبت یا بالای آزمایش D-dimer می‌تواند نشان‌دهنده وجود یک اختلال لخته‌سازی خون در بدن باشد، اما این نتیجه تضمینی برای وجود لخته خونی نیست. همچنین، لازم به ذکر است که آزمایش D-dimer نمی‌تواند نوع اختلال لخته‌سازی خون شما یا محل قرارگیری لخته را در بدن شما نشان دهد.

همانطور که گفته شد، آزمایش D-dimer میزان پروتئین D-dimer، که هنگام تجزیه لخته خون آزاد می‌شود، را اندازه‌گیری می‌کند و پزشک شما این آزمایش را برای تشخیص یا رد احتمال وجود مشکلات انعقاد خون در بدن تجویز می‌کند. تست D-dimer برای شناسایی یا مدیریت موارد مختلفی انجام می‌شود که در ادامه، مهمترین آنها را مطرح می‌نماییم.

• ترومبوز ورید عمقی (DVT)

ترومبوز ورید عمقی (ترومبوز وریدی یا ترومبوز عمقی رگ‌ها) به تشکیل لخته خون در وریدهای عمیق بدن اطلاق می‌شود که معمولاً در پاها، ران‌ها یا لگن اتفاق می‌افتد. این لخته خون می‌تواند جریان خون را به طور جزئی یا کامل مسدود کند و موجب درد، ورم و تورم در ناحیه مبتلاء شود. همچنین، ترومبوز وریدی می‌تواند در اندام‌های دیگر مانند دست‌ها، مغز، روده‌ها، کبد یا کلیه‌ها نیز رخ دهد.

• آمبولی ریه (PE)

آمبولی ریه (انسداد شریان در ریه) زمانی اتفاق می‌افتد که یک لخته خون از قسمتی دیگر از بدن، معمولاً از پا یا دست، وارد جریان خون می‌شود و در عروق ریه گیر می‌کند. این لخته خون می‌تواند موجب مسدود شدن شریان‌های ریه، اختلال در تنفس، درد قفسه سینه و در موارد شدید حتی مرگ شود.

آزمایش D-dimer می‌تواند در تشخیص آمبولی ریه کمک کند؛ زیرا سطح بالای D-dimer نشان‌دهنده وجود لخته خون در بدن است.

• انعقاد داخلی ‌عروقی منتشر (DIC)

DIC یک وضعیت پزشکی بحرانی است که در آن لخته‌های خون به طور غیرعادی و بیش از حد در بدن تشکیل می‌شوند. این وضعیت می‌تواند به آسیب اندام‌ها، کاهش عملکرد ارگان‌ها و عوارض جدی مانند خونریزی و ایجاد لخته‌های متعدد در بدن منجر گردد.

تست D-dimer در تشخیص DIC مفید می‌باشد و همچنین می‌تواند برای نظارت بر اثربخشی درمان آن استفاده شود.

• سکته مغزی (Stroke)

سکته مغزی زمانی اتفاق می‌افتد که یک رگ خونی در مغز مسدود یا پاره می‌شود و منجر به آسیب به بافت مغزی می‌گردد. در برخی از انواع سکته مغزی، لخته‌های خون می‌توانند باعث انسداد رگ‌های مغزی شوند. بنابراین، انجام آزمایش D-dimer می‌تواند به پزشکان کمک کند تا وجود لخته‌های خون در بدن را تشخیص دهند و در صورت لزوم درمان‌های سریع و مناسب را آغاز نمایند.

به طور کلی، تست D-dimer به پزشکان این امکان را می‌دهد که اختلالات لخته‌سازی خون را سریعاً شناسایی کرده و درمان‌های لازم را برای پیشگیری از عوارض جدی آغاز کنند. این آزمایش به ویژه در شرایطی که احتمال ایجاد لخته‌های خون در بدن وجود دارد، نقش حیاتی دارد.

نکته: از آنجایی که نتایج تست D-dimer و سایر آزمایشات خون برای ارزیابی دقیق سلامت فرد از اهمیت برخوردار است، لذا باید این آزمایش‌ها در بهترین آزمایشگاه ورامین و حومه آن (پاکدشت، قرچک، پیشوا و جوادآباد) انجام شوند تا بتوان به نتایج آزمایشات اطمینان کرد.

آیا برای انجام تست D-dimer، نیاز به آمادگی خاصی است؟

انجام آزمایش D-dimer به راحتی صورت می‌پذیرد و نیازی به ناشتا بودن و داشتن آمادگی خاصی از نظر زمان یا وضعیت جسمی ندارد. این تست معمولاً از طریق خون‌گیری انجام می‌شود، اما در برخی موارد ممکن است نمونه‌برداری از مایع مغزی-نخاعی نیز انجام گردد. انجام این تست خطر خاصی ندارد.

سطح طبیعی D-dimer در آزمایش D-dimer چقدر می‌باشد؟

سطح طبیعی آزمایش D-dimer معمولاً تا سقف ۵۰۰ نانوگرم در میلی‌لیتر (ng/mL) در نظر گرفته می‌شود. اگر مقدار D-dimer بیشتر از ۵۰۰ نانوگرم باشد، این نتیجه غیرطبیعی محسوب می‌گردد. با این حال، مقدار دقیق سطح طبیعی ممکن است در افراد مختلف و بسته به شرایط خاص هر فرد متفاوت باشد، بنابراین بهتر است در این زمینه با پزشک خود مشورت نمایید.

پایین بودن یا بالا بودن نتایج تست D-dimer به چه معناست؟

سطح پایین یا طبیعی D-dimer در خون شما، به این معنی است که احتمالاً شما اختلال انعقاد خون ندارید. باید به این نکته توجه کنید که اگر شما تحت درمان با داروهای رقیق‌کننده خون قرار دارید، این داروها ممکن است باعث نتیجه منفی کاذب در آزمایش D-dimer شوند و وجود اختلال انعقاد خون در شما را نشان ندهند.

اگر نتایج شما نشان‌دهنده سطوح بالاتر از حد طبیعی D-dimer است، این امر می‌تواند نشانه‌ای از اختلال انعقاد خون باشد. برای تعیین محل لخته خون یا نوع اختلال انعقاد خون شما، آزمایش‌های اضافی مورد نیاز است.

علاوه بر این، اگر شما مبتلاء به DIC (انعقاد داخلی عروقی منتشر) هستید و تحت درمان قرار دارید، سطح بالای D-dimer در خون شما احتمالاً نشان‌دهنده عدم اثربخشی درمان شما است.

لازم به ذکر است که سطح D-dimer می‌تواند در موارد زیر بدون وجود لخته‌ خون افزایش یابد:

• بارداری
• بیماری‌های قلبی
• جراحی‌ اخیر
• آسیب بدنی
• عفونت

باید به این نکته هم توجه کرد که سطح D-dimer در افراد مسن‌تر معمولاً افزایش می‌یابد. همچنین، ممکن است در صورت ابتلاء فرد به آرتریت روماتوئید (روماتیسم)، نتایج کاذب مثبت به دست آید.

نکته: اگر نتایج شما نشان‌دهنده سطوح غیرطبیعی D-dimer باشد، ممکن است پزشک شما آزمایش‌های خون اضافی و یا آزمایش‌های تصویربرداری دیگر را برای تشخیص دقیق‌تر تجویز نماید. برای اطمینان از دقت و صحت نتایج آزمایشات، این آزمایش‌ها باید در بهترین آزمایشگاه‌ ورامین و مناطق اطراف آن، مانند پاکدشت، قرچک، پیشوا و جوادآباد، انجام شوند.

برای درخواست هرگونه مشاوره ژنتیکی تلفنی و نمونه‌گیری در آزمایشگاه جهت انجام آزمایش D-dimer، با تلفن 1650 آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک پزشکی پارس لب تماس بگیرید.

آنچه از مقاله «آزمایش D-dimer چیست؟» آموختیم

آزمایش D-dimer، تست مهمی برای تشخیص مشکلات مرتبط با لخته‌های خون است که به پزشکان امکان می‌دهد مواردی مانند DVT، PE، و DIC را به سرعت شناسایی کنند.

با این حال، نتایج این آزمایش به تنهایی کافی نیست و در صورت غیرطبیعی بودن، نیاز به بررسی‌های تکمیلی مانند آزمایش‌های تصویربرداری یا خون اضافی وجود دارد.

از سوی دیگر، سطح D-dimer ممکن است به دلایل غیر مرتبط با لخته‌های خون، مانند بارداری یا عفونت، افزایش یابد؛ بنابراین تفسیر نتایج این تست باید در کنار دیگر شواهد بالینی و آزمایشگاهی انجام شود.

• منابع:

https://my.clevelandclinic.org/health/diagnostics/22045-d-dimer-test